Pareto İlkesi (80/20 Kuralı)

Pareto ilkesi (80-20 kuralı, önemli azın yasası ve etken seyrekliliği ilkesi olarak da bilinir) der ki, çoğu olay için, etkilerin kabaca % 80’i etkenlerin % 20’sinden kaynaklanır. İş yönetimi düşünürü Joseph Juran bu ilkeyi önermiş ve İtalya’nın % 80 arazisinin sahibinin nüfusun % 20’si olduğunu gözleyen İtalyan ekonomist Vilfredo Pareto’nun adıyla isimlendirmiştir.[3] İş dünyasında yaygın bir kuraldır; örn. “satışların % 80’i müşterilerin % 20’sinden gelir.” Matematiksel olarak, yeterince büyük bir sayıda katılımcının paylaştığı bir şey olması durumunda, her zaman 50 ile 100 arasında öyle bir k sayısı olacaktır ki % k, % (100 – k) katılımcı tarafından paylaşılmış olsun. Fakat k, eşit dağılım olan 50’den, küçük sayıda katılımcının kaynakların neredeyse tamamına sahip olduğu 100’e kadar değişebilir. 80 sayısı ile ilgili özel bir durum yoktur, fakat çoğu sistemde dağılımda dengesizliğin orta noktası olan bu civarda bir k değeri görülür.

Pareto ilkesi, aynı ekonomist, Vilfredo Pareto, tarafından ortaya konulan Pareto verimliliği ile sadece yüzeysel olarak ilgilidir. Pareto her iki kavramı da nüfustaki gelir ve zenginlik dağılımı bağlamında geliştirmiştir.

Ekonomide

Başlangıçta gözlenenler gelir ve zenginlik ile bağlantılıydı. Pareto, İtalya’nın % 80 zenginliğinin nüfusun % 20’ne ait olduğunu farketti. Daha sonra diğer ülkelerdeki araştırmaları inceledi ve benzer bir dağılımın olduğunu şaşkınlıkla gözlemledi.

Güç yasası ilişkisinin büyüklükle değişmeyen doğası nedeniyle, bu ilişki gelir sınıflarının diğer altkümelerinde de geçerlidir. Dünyanın en zengin on insanını bile düşünsek, görüyoruz ki en yüksek üçü (Warren Buffett, Carlos Slim Helú ve Bill Gates) diğer yedisinin toplamı kadar mal varlığına sahiptir.

‘Şampanya bardağı’ etkisi adı verilen, eşitsizliği gözle görülebilir ve anlaşılabilir şekilde ortaya koyan eğri, dünyanın gelirinin % 82.7’sini kontrol edenlerin nüfusun % 20’sini oluşturduğunu ortaya koyan ve küresel gelirin dağılımının büyük dengesizliğini gösteren 1992 Birleşmiş Milletler Gelişme Programı Raporu’nda yer almaktaydı.

Diğer Uygulama Alanları

Pareto İlkesi ayrıca diğer önemsiz konular için de geçerlidir: biri düşünebilir ki en sevdiğimiz giysilerimizin % 20’sini zamanın % 80’inde giymekteyiz, hatta zamanımızın % 80’ini tanıdıklarımızın % 20’siyle geçirmekteyiz, v.s.
Pareto ilkesinin kalite kontrolde birçok uygulaması mevcuttur.[kaynak belirtilmeli] bütüncül kalite kontrol ve altı sigma için anahtar araçlardan biri olan Pareto grafiği için temel oluşturur. Pareto ilkesi, taşımacılık ve mal saklama ve yenileme maliyetleri ile birlikte mal depolarının eniyileştirilmesi amacıyla yapılan tedarik işlemlerinde yaygın olarak kullanılan ABC-çözümlemesi ve XYZ-çözümlemesi için temel teşkil eder (Rushton et al. 2000, pp. 107–108).
Bilgisayar biliminde ve elektromekanik enerji çeviricileri gibi mühendislik kontrol kuramında Pareto ilkesi eniyileme uygulamalarında kullanılır. (M. Gen & R. Cheng, Generic Algorithms and Engineering Optimisation. New York, Wiley, 2002)
Microsoft belirtmiştir ki en fazla raporlanan hataların ilk % 20’sini çözerek, hataların ve çökmelerin % 80’inin engellenmesi mümkündür.
Bilgisayar grafikleri konusunda Pareto ilkesi ışın-izleme amacıyla kullanılır: ışınların % 80’i geometrinin % 20’siyle çarpışır.
Pareto ilkesi 2007’nin en çok satanlarından Tim Ferriss tarafından yazılan The 4-Hour Workweek’in göze çarpan noktalarından biriydi. Ferriss, bir kişinin gelirinin % 80’inin oluşturan işlerinin % 20’sine odaklanmasını önerdi. Ayrıca en fazla soruna yol açan ve birilerinin en çok zamanını alan müşterilerin % 20’sinin def edilmesini önermekteydi.